Zoals je reeds hebt vernomen, krijgt ten onrechte genoemde ‘statuut’ van kunstenaars in 2022 een grondige hervorming. Met de publicatie op 13 maart 2023 van een eerste Koninklijk Besluit over de werking van de Arbeidscommissie Kunsten, de criteria en de procedure voor de erkenning van kunstenfederaties en de verbetering van de sociale bescherming van kunstwerkers, weten we meer over de eerste praktische toepassingen van dit nieuwe kader dat onder meer van toepassing is op jullie, uitvoerende kunstenaars. Wij zetten de belangrijkste elementen voor je op een rij!

1. Een nieuwe procedure om in aanmerking te komen voor de bijzondere uitkeringsregeling voor kunstenaars  

Een nieuwe Kunstwerkcommissie zal de Commissie Kunstenaars vervangen en de taak hebben om 3 soorten attesten van de kunstwerker toe te kennen waarmee de houder zich kan beroepen op alle specifieke regels die van toepassing zijn op kunstwerkers, maar ook op de toekomstige regels die voor hen zullen worden gecreëerd:

• Kunstwerkattest (geldigheidsduur: 5 jaar, verlengbaar): dit attest kan worden verkregen door de kunstenaar die het bewijs levert van een “professionele artistieke praktijk in de kunsten”. De bestreken gebieden zijn audiovisuele kunsten, beeldende kunsten, muziek, literatuur, performance, theater, choreografie en strips.
• Kunstwerkattest plus (geldigheidsduur: 5 jaar, verlengbaar): dit attest kan worden toegekend aan kunstenaars die gedurende een bepaalde periode een minimum bruto-inkomen aantonen. Waarom “plus”? Omdat houders van dit certificaat aanspraak kunnen maken op de toepassing van de regeling “kunstenaarsstatuut”, d.w.z. een specifieke uitkeringsregeling voor werknemers in de kunsten. Wie het “PLUS”-attest heeft en kan bewijzen dat hij gedurende een periode van 24 maanden 156 dagen heeft gewerkt (of 11.274,12 euro bruto), kan aanspraak maken op dit stelsel, het tarief en de niet-degressieve regels.
• Kunstwerkattest starter (geldigheidsduur: 3 jaar, niet verlengbaar): dit attest betreft”beginnende” kunstenaars die afgestudeerd zijn aan een volwaardige hogere kunstopleiding of die een gelijkwaardige opleiding/werkervaring hebben in een in het KB vermelde kunstsector. Om in aanmerking te komen moeten zij “in het bezit zijn van een loopbaan- of bedrijfsplan of een opleiding volgen om een dergelijk plan te ontwikkelen”. Bovendien moeten zij kunnen bewijzen dat ze ofwel ten minste vijf artistieke prestaties hebben verricht ofwel een bruto-inkomen van 300 euro hebben verworven “in het kader van zogenaamde hoofdactiviteiten tijdens de periode van drie jaar voorafgaand aan de aanvraag”. De regels zijn dus soepeler dan die voor de twee andere soorten attesten, met als doel “beginners” die in de culturele sector beginnen te ondersteunen. Inhoudelijk maakt dit attest het ook mogelijk om aanspraak te maken op de regeling inzake het kunstenaarsstatuut (de uitkering voor kunstarbeiders, noot van de redactie).   

Hoe krijg ik een attest?

• De aanvraag gebeurt elektronisch via het platform https://www.workinginthearts.be/. De concrete openingsdatum van de afdeling voor attestaanvragen is nog niet bekend.   
• De Commissie, die voor 50% bestaat uit kunstenaars en vertegenwoordigers van de culturele sector (een veel betere vertegenwoordiging dan in het verleden!), zal het “artistieke en “noodzakelijke” karakter van de door de werknemer geleverde diensten analyseren, evenals het feit dat de omvang van deze diensten de hoofdactiviteit van de werknemer aantoont:

1. “Artistiek en noodzakelijk”: dat de diensten betrekking hebben op een van de in de wetgeving genoemde kunsten en dat “zonder deze diensten niet hetzelfde artistieke resultaat zou kunnen worden bereikt”.

2. “Hoofdactiviteit”: dat het volume van de activiteiten representatief is voor het feit dat de voorgelegde diensten een hoofdberoepsactiviteit vormen.

• Als dit volume overeenkomt met een bedrag van meer dan 65.400 euro bruto over de periode van 5 jaar, is automatisch aan dit criterium voldaan.
• Als het gaat om een bedrag tussen 1.000 euro bruto en 65.400 euro bruto over een periode van 5 jaar, zal de Commissie andere elementen onderzoeken om na te gaan of de gegenereerde inkomsten een deel van de bestaansmiddelen kunnen dekken of dat het artistieke werk een aanzienlijk deel van de professionele tijdsinvestering vertegenwoordigt.
• Indien dit minder is dan 1.000 euro bruto over de laatste twee jaar voorafgaand aan de aanvraag, wordt de aanvraag afgewezen.

2. Een verhoging van het plafond voor de cumulatie van auteursrechten/naburige rechten en toelagen voor kunstarbeiders  

Goed nieuws! De mogelijkheid om auteursrechten (en naburige rechten) te cumuleren met kunstuitkeringen is verdubbeld tot €10.420,80 netto belastbaar per jaar. Onder dit bedrag is er geen invloed op wat de kunstwerker als toelage ontvangt.

3. Overgangsmaatregelen van de status van “kunstenaar” naar de status van “kunstwerker”  

De nieuwe procedure treedt uiterlijk in werking op 1 januari 2024 of zodra de nieuwe Commissie Kunstwerk is geïnstalleerd. In de tussentijd gelden sinds 1 oktober 2022 overgangsmaatregelen voor kunstenaars die op die datum niet in aanmerking kwamen voor de bevriezing van de degressiviteit. Voor artiesten die deze gunstige regeling al hadden, verandert er niets totdat de nieuwe Commissie is ingesteld en de nieuwe procedure in werking treedt.  

4. Geen kleine vergoedingsregeling voor kunstenaars (KVR) meer voor professionals, maar amateurkunstenvergoeding (AKV) 

De forfaitaire compensatieregeling voor artistieke activiteiten zal niet langer van toepassing zijn op professionals in de sector. De nieuwe regeling zal alleen van toepassing zijn op amateurkunstenaars en professionele uitvoerders zullen geen gebruik meer kunnen maken van de nieuwe regeling.

TIPS: Meer informatie over dit nieuwe decreet en de volgende stappen in de uitvoering van de hervorming van het kunstenaarsstatuut vindt u op https://www.artistatwork.be/nl/news.